Prezidenti Eleitu Periodu 2012 - 2017, Taur Matan Ruak
Fundasaun Mahein, 16 Maiu 2012
Komunikadu Imprenza
Mahein Nia Lian No. 34 (Versaun Tetun.pdf) halo diskusaun klean konaba funsionamentu Departementu Casa Militar ne’ebe distina iha gabineti Prezidenti Republika nian. Liu husi diskusaun ne’e, Fundasaun Mahein (FM) hakarak rekomenda hanoin ida ba Prezidenti Republika eleitu ba periodu 2012 – 2017 ne’ebe sei simu tomada de pose iha 20 Maiu 2012.
Liu husi relatoriu ne’e, Fundasaun Mahein halo ánaliza ba lala’ok servisu Casa Militar nian iha ámbitu nu’udar orgaun ne’ebé fo asesoria ba Prezidenti Repúblika konabá situasaun militar, defeza no siguransa. Nune’e mos halo ánaliza ba servisu tekniku sira ne’ebé atribui ba Kaza Militar nian kompetensia, ne’ebé integra mos Ofisial Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) iha estrutura Kaza Militar nian hanesan rekere ona iha Lei Organika Prezidenti Repúblika nian.
FM nia relatoriu ne’e mos mensiona konaba kompetensia, estrutura no funsionamentu Kaza Militar ne’ebe nudar asesoria ba Prezidenti Republika atu ezerse nia funsaun ho diak hodi nune’e bele fo asistensia ba Prezidenti Repúblika iha ámbitu defeza no siguransa nian. Tanba tuir Fundasaun Mahein nia observasaun durante ne’e hatudu katak servisu Casa Militar ladun efetivu.
Relatoriu ida ne’e mos kestiaona konaba rekursu umanu iha Casa Militar no limitasaun kuinesementu membru Kaza Militar ba materia defeza no siguransa iklui elementu ne’ebe limitadu sai nudar dezafiu ida atu ezerse ninia funsaun ho efetivu hodi fo asesoria ba Prezidenti Republika. Tuir FM nia observasaun katak maske durante ne’e Casa Militar iha nivel estrutural nian eziste ona ne’ebé xefia husi ofisial superior forsa armada nian ida no nian ajudante ida huis ofisial superior PNTL maibe ninia kompozisaun atu kompleta servisu Casa Militar nian seiduak kompletu. Tanba dadaun ne’e iha deit Tenenti na’in rua husi forsa armada nian no ofisial na’in rua husi PNTL iha seksaun servisu Casa Militar nian.
Ho ida ne’e, FM fiar katak rekursu umanu sei sai dezafiu ida ba Prezidenti Republika foun iha gabineti Casa Militar nian. Tanba ne’e, Prezidenti Repúblika foun ne’ebé sei asume responsabilidade ida ne’e depende ninia desizaun ba nesesidade asesor internasional sira, karik rekursu nasional sira iha konserteza la iha nesesidade atu kontratu asesor intrnasional ba iha Casa Militar.
Bazeia ba diskusaun no ánaliza ba kestaun hirak ne’ebe sita iha leten maka Fundasaun Mahein hakarak fo nia hanoin hanesan tuir mai ne’e;
1. Presiza haforsa servisu hamutuk ho organizasaun sosiedade sivil sira nian partisipasaun atu fo hanoin konstrutivu ba dezenvolvimentu instituisional nian iha ámbitu seitor defeza no siguransa nian. Presiza halo publikasaun ba relatoriu sira ne’ebé Casa Militar produz
ne’ebé la’os konfidensial atu nune’e públiku bele hatene lala’ok Casa Militar nian, liu-liu organizasaun sosiedade sivil sira.
2. Presiza haforsa ka intensifika ba formasaun rekursu umanu iha nivel polítiku no tekniku nian ba materia defeza no siguransa ne’ebé integra iha Casa Militar. Nune’e mos presiza aumenta pelotaun Guarda Onra nian iha Gabineti Apoiu Komadante Supremu Forsa Armada no Guarda Onra nian.
3. Ikus liu, Fundasaun Mahein sujere atu aumenta ofisial forsa armada nian ida iha servisu Ajudante Kampu nian iha gabineti Casa Militar nian.
Atu hatene klean liu konaba asuntu ne’e bele kontaktu
Nélson Belo,
Diretor Fundasaun Mahein
www.fundasaunmahein.org
Email: nelson@fundasaunmahein.org
Tlp +670 737 4222
